Του Alonso
Castilla
Ανάλυση ενός προβλήματος προς επίλυση
Υπήρχαν ανέκαθεν και μέχρι στιγμής κανείς δεν έχει βρει το
κλειδί για την εξάλειψη των maletines. Για νίκη και για ήττα. Ένα πρόβλημα με
πολλά κλειδιά για ανάλυση
Απαγορεύεται εντελώς, αλλά τα πριμ σε τρίτους υπάρχουν.
Ανέκαθεν. Τα βαλιτσάκια -ή απλά πλαστικές σακούλες-, πηγαίνουν απ’το ένα μέρος
στο άλλο τώρα, όταν η σεζόν φτάνει στο τέλος της και τα πριμ εμφανίζονται
οπουδήποτε για να «παρακινήσουν» τον ένα και τον άλλο. Για να νικήσει ή να
χάσει .... Για τα πάντα. Ήδη από μικροί οι ποδοσφαιριστές μεγαλώνουν μ’αυτές
τις πρακτικές, με την ελπίδα ότι όταν η ποδοσφαιρική σεζόν μπει στην τελική
ευθεία της, θα χτυπήσει το τηλέφωνο για μια χούφτα ευρώ. Ο Javier Tebas,
πρόεδρος του Επαγγελματικού Ποδοσφαίρου (LFP), ξεκίνησε μια σταθερή σταυροφορία
για την εξάλειψη των maletines του ισπανικού ποδοσφαίρου, αν και βλέπει
ξεκάθαρα ότι δεν θα’ναι εύκολο να δούμε έναν παίκτη να μπαίνει στη φυλακή για
τη λήψη πριμοδοτήσεων, η οποία τιμωρείται. «Οι ένοχοι θα καταλήξουν στη
φυλακή», είπε περισσότερες από μία φορές. Εν αναμονή της απόφασης στην υπόθεση
του Λεβάντε-Σαραγόσα, αυτή η σκέψη δεν φαίνεται ότι πρόκειται να
πραγματοποιηθεί. Όπως επίσης το ίδιο ισχύει και για την επίλυση του προβλήματος.
Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, διότι «το ανθρώπινο ον είναι εύκολο να
διαφθαρεί», εξηγεί ο Luis Fernández Ríos σε συζήτηση με την El Confidencial.
Καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Santiago de Compostela και συγγραφέας
του βιβλίου «Ψυχολογία της διαφθοράς και των διεφθαρμένων», κατανοεί μέχρι και
«ένα ποδοσφαιριστή που θα δεχθεί χρήματα για να χάσει επειδή είναι πιο εύκολο».
Άσχημο σενάριο για να τελειώσουν τα πριμ σε τρίτους.
Πολλές οργανώσεις αγωνίζονται εδώ και χρόνια για να πιάσουν
τους απατεώνες, αλλά μέχρι στιγμής κανείς δεν έχει καταλήξει πίσω απ’τα
κάγκελα, όπως έχει αποτολμήσει πάνω από μία φορά ο Javier Tebas. Ακριβώς η LFP,
της οποίας προεδρεύει, διατηρεί στενές σχέσεις με θεσμικά όργανα όλων των ειδών
για να αποκαλύψει τους απατεώνες. Ένα απ’αυτά είναι η Διεθνής Διαφάνεια (TI), ένας
οργανισμός μη κυβερνητικός, μη κομματικός και μη κερδοσκοπικός, αφιερωμένος
στην καταπολέμηση της διαφθοράς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ιδρυμένος το
1993, «έχει αναγνωριστεί ευρέως για την τοποθέτηση της καταπολέμησης της
διαφθοράς στην παγκόσμια ατζέντα», όπως λέει στην ιστοσελίδα του. Οι συνδέσεις του
έχουν ενισχυθεί με την LFP εδώ και καιρό, με συναντήσεις στις οποίες η
ανταλλαγή απόψεων επιδιώκει να δημιουργήσει τις πρωτοβουλίες που θα αποφέρουν
κάποια μέρα το επιθυμητό αποτέλεσμα.
"Είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθούν τα βαλιτσάκια πριν
και κατά τη διάρκεια", λέει σε συζήτηση μ’αυτή την εφημερίδα ο Jesús
Lizcano, πρόεδρος αυτής της οργάνωσης στην Ισπανία και καθηγητής στο Αυτόνομο
Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, «αν και πάντα υπάρχουν ορισμένα δεδομένα έτσι ώστε
να σκεφτούμε ότι έχουν αγοραστεί βουλήσεις», προσθέτει. "Για κάποια
αποτελέσματα μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπήρξε κάτι, αλλά στη συνέχεια είναι
πολύ δύσκολο να αποδειχθεί", τονίζει. Οι επαφές, κάποια πρόσφατη, είναι
σταθερές μεταξύ TI και LFP για να συζητηθούν νομικές αλλαγές και πρωτοβουλίες
που αποσκοπούν στην πρόληψη, κάτι το οποίο αυτός ο οργανισμός θεωρεί ζωτικής
σημασίας. Ο Lizcano τάσσεται υπέρ εσωτερικών ελέγχων στα κλαμπ και «της
εφαρμογής των κωδίκων δεοντολογίας, ώστε ο δράστης να βλέπει ξεκάθαρα τους κινδύνους
που διατρέχει αν ανακαλυφθεί». «Εκπαίδευση, πληροφόρηση, ευαισθητοποίηση ...
είναι θεμελιώδεις έννοιες στις μάχες όπως αυτή, ιδίως αν σκεφτούμε τη νεολαία»,
επιμένει.
«Πιστεύουμε ότι τα κανάλια ανώνυμων καταγγελιών μπορεί
να’ναι πολύ σημαντικά», είπε ο Jesús Lizcano, πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας
στην Ισπανία
Αίσθηση ανωτερότητας
Οι επόμενες κινήσεις του Luis Fernández στοχεύουν στην
κατανόηση του πόσο εύκολου είναι να διαφθαρεί ένα ανθρώπινο ον: «Εγωισμός, που
προκαλεί την προσωπική υπερίσχυση έναντι της κοινής. Έλλειψη ηθικών προτύπων
που διέπουν την ηθική συμπεριφορά και την προσωπική και δημόσια ευθύνη. Κοινωνική
σύγκριση του να θέλουν να’χουν όλο και περισσότερα. Κι έλλειψη του αισθήματος
της αλληλεγγύης σε σχέση με τους άλλους». Όλο αυτό «λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαφθορά
είναι συνώνυμη με την κλοπή, είτε πρόκειται για ιδιωτική, είτε για πολιτική
κατά την άσκηση των καθηκόντων τους» τονίζει. Εκτιμά ότι «τα χρήματα δεν είναι
πάντα το κύριο κίνητρο. Οι άνθρωποι διαφθείρονται για άλλους λόγους: λόγοι
κοινωνικής σύγκρισης. Η επίτευξη δύναμης για να ελέγχουν τους άλλους. Η αίσθηση
ανωτερότητας έναντι των άλλων. Η αίσθηση ελέγχου πάνω στη διαδικασία της ζωής
των άλλων... Είναι σαφές ότι, σε γενικές γραμμές, στο τέλος καταλήγει πάντα να
συσχετίζει τη διαφθορά με την κατοχή πράγματων. Το σκεπτικό είναι: διαφθείρομαι,
ώστε να πάρω περισσότερους υλικούς κι άυλους πόρους. Για παράδειγμα,
αυτοεκτίμηση, αίσθηση δύναμης, κλπ».
Ο Lizcano αναγνωρίζει, ενώ, όπως το ευρύ κοινό εν γένει, «έχω
δει εικόνες από κάποιο παιχνίδι που σε οδηγούν στην καχυποψία», θεωρεί ότι τα
μεγάλα βαλιτσάκια «μπορεί να υπάρξουν μόνο στην Primera ή Segunda Division. Στις
χαμηλότερες κατηγορίες αυτά που επικρατούν είναι τα στοιχήματα επειδή ένας
παίκτης μπορεί να κερδίσει έτσι περισσότερα από ό,σα τον πληρώνει ο σύλλογός του.
Στο τέλος, επιμένω ότι τα βαλιτσάκια είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθούν. Κανείς
δεν θα πει 'αυτό το στόμα είναι δικό μου' ... ». Ο Lizcano υποστηρίζει, απ’την
άλλη πλευρά, ότι δεν θα πείραζε «μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι γνωρίζουν
τι είναι το ποδόσφαιρο, να παρακολουθήσουν τους αγώνες εκ των υστέρων με καχυποψία.
Όποιος έχει παίξει αυτό το παιχνίδι ξέρει τέλεια πότε συμβαίνει κάτι αφύσικο ή πότε
μπορούν να προκληθούν αμφιβολίες». "Η ανθρώπινη απληστία καραδοκεί πάντα",
λέει.
«Οι διεφθαρμένες πρακτικές είναι μια σταθερά καθ 'όλη την
ιστορία της ανθρωπότητας», τονίζει ο Luis Fernández, καθηγητής ψυχολογίας στο
Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο
Η εικόνα του ισπανικού αθλητισμού
Ο πανεπιστημιακός καθηγητής λέει ότι «η ψυχολογία των
διεφθαρμένων είναι πολύ σαφής». Πιστεύει ότι «μπορούν να διαφθαρούν, που είναι το
ίδιο όπως η κλοπή, καθώς δεν πρόκειται να αποκαλυφθούν. Η απόφαση διαφθοράς
είναι ελεύθερη, εθελοντική και ορθολογική. Ο διεφθαρμένος θεωρεί ότι δεν πρόκειται
να πιαστεί, κι αν αποκαλυφθεί, δεν πρόκειται να υποχρεωθεί να επιστρέψει τα
χρήματα πίσω». Τονίζει ότι "δεν διαφθείρεται πραγματικά αυτός που θέλει, αλλά αυτός που
μπορεί", και τονίζει μιλώντας για τους αγορασμένους που «εκδηλώνουν μια
έλλειψη ενσυναίσθησης κι αλληλεγγύης σε σχέση με τους άλλους πολίτες. Ξέρουν το
νόμο, αλλά δεν τον σέβονται, γιατί το νόμιμο δεν φαίνεται να συμβαδίζει με τους
διεφθαρμένους. Έχουν ένα αίσθημα παντοδυναμίας, πιστεύουν ότι ο νόμος πρέπει να
προσαρμόζεται σ’αυτούς».
"Το ισπανικό ποδόσφαιρο είναι πολύ αξιόλογο στο εξωτερικό
και είναι πολύ δημοφιλής", εξηγεί ο Lizcano, αν κι αναγνωρίζει ότι "είναι
αλήθεια ότι το άθλημά μας, σε γενικές γραμμές, έχει δει την εικόνα του να
επιδεινώνεται στη διεθνή αρένα λόγω περιπτώσεων όπως του Λεβάντε-Σαραγόσα , η «επιχείρηση
λαγωνικό» ή η «επιχείρηση πόρτα». Επιστρέφοντας στο ποδόσφαιρο, η στάση της LFP
είναι πολύ σταθερή και νομίζω ότι σταδιακά θα περικυκλώσει τους διεφθαρμένους".
«Ναι, πιστεύω ότι σταδιακά θα αυξηθούν οι πιθανότητες έτσι ώστε μια μέρα ένας
ποδοσφαιριστής να καταλήξει στη φυλακή», λέει υπενθυμίζοντας αυτή τη σταθερή
σκέψη που έχει ο Javier Tebas. «Δεν έχουμε κανένα λόγο να μην εμπιστευόμαστε
τους συλλόγους, οι οποίοι σταδιακά είναι πιο ευαίσθητοι με τη διαφάνεια και
πιστεύουμε ότι με τον καιρό θα’ναι ευκολότερο να συλληφθεί αυτός που κάνει
λάθος τα πράγματα», προσθέτει.
Όταν ο Luis Fernández παραδέχεται ότι κατανοεί έναν παίκτη
που δέχεται μια χούφτα ευρώ για να χάσει, υποστηρίζει την αξίωσή του ως εξής:
«Είναι το πιο εύκολο. Επιπλέον, η επαγγελματική ζωή ενός ποδοσφαιριστή δεν
είναι πολύ μεγάλη. Η εξήγηση αυτού δεν είναι πάρα πολύ δύσκολη. Θα πρέπει να δούμε
την υπόθεση. Σ’αυτή, η διαφθορά δεν εξηγείται, κατανοείται. Η εξήγηση είναι
πάντα άδικη. Και η κατανόηση της διαφθοράς δεν πρέπει ποτέ να γίνεται αποδεκτή
ως φυσιολογική. Ωστόσο, ο παίκτης που διαφθείρεται, το κάνει για τους ίδιους
λόγους όπως οποιοσδήποτε άλλος σε άλλο τομέα. Το μόνο που επιδιώκει είναι χρήματα,
με τρόπο λογικό, υπολογισμένο, και εθελοντικό. Στην περίπτωση του ποδοσφαίρου το
καλύτερο θα’ταν -αν ήταν εφικτό- να διαφθείρεται ατομικά. Είναι ένας τρόπος να το
κρατήσει μυστικό, γιατί όταν υπάρχουν πολλοί που εμπλέκονται το ζήτημα
περιπλέκεται ακόμη περισσότερο σε βαθμό που υπάρχουν διαρροές».
Ανώνυμες καταγγελίες
«Τα κανάλια ανώνυμων καταγγελιών πιστεύουμε ότι μπορεί να’ναι
πολύ σημαντικά για την εξάλειψη των maletines του κόσμου του ποδοσφαίρου, όπως
για την καταπολέμηση άλλων εγκληματικών πρακτικών», λέει ο πρόεδρος της
Διεθνούς Διαφάνειας στην Ισπανία. «Είναι ένα πρότζεκτ που θέλουμε να
εφαρμόσουμε, προκειμένου να βοηθήσουμε και να προστατεύσουμε όλους εκείνους που
θέλουν να καταγγείλουν αυτού του είδους τα ζητήματα», λέει. «Εάν το πρόσωπο που
θέλει να καταγγείλει δεν αισθάνεται επαρκώς προστατευμένο, προφανώς δεν θα κάνει
το βήμα μπροστά, αν κι έχει την ηθική υποχρέωση να το πράξει», λέει καταλήγοντας.
Ο Luis Fernández δεν πιστεύει ότι "υπάρχει αυξανόμενη
διαφθορά. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι στις δημοκρατικές κοινωνίες γίνονται
γνωστές περισσότερες περιπτώσεις. Οι διεφθαρμένες πρακτικές είναι μια σταθερά στην
ιστορία της ανθρωπότητας. Για παράδειγμα, στον δυτικό κόσμο, γνωρίζουμε
περιπτώσεις διαφθοράς στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι οποίες ήταν ακόμη χειρότερες
απ’τις σημερινές. Ως εκ τούτου, είναι ψευδές, ή ξεκάθαρα ανακριβές, ότι υπάρχει
αυξανόμενη διαφθορά". Ένα πρόβλημα, σκεπτόμενοι το μέλλον, είναι ότι
«είναι αλήθεια ότι η ισπανική νεολαία βλέπει σχεδόν κάθε μέρα νέες περιπτώσεις
διαφθοράς. Αυτό δεν είναι φυσιολογικό. Αυτό μπορεί να προκαλέσει το αποτέλεσμα
ότι η διαφθορά είναι φυσιολογική. Αυτό που κάνει πραγματικά κακό είναι ό, τι οι
πολιτικοί διαφωνούν για τις αποκαλυμμένες πρακτικές διαφθοράς. Απ’την δικαιοσύνη
δεν μπορούμε επίσης να περιμένουμε πάρα πολλά, αλλά λίγα περισσότερα απ’ότι απ’τους
πολιτικούς». «Οι νέοι άνθρωποι παρατηρούν ότι τα κλεμμένα, μέσα από
διεφθαρμένες πρακτικές, δεν επιστρέφονται. Στη φυλακή πάνε λίγοι και για πολύ
λίγο χρόνο. Το πιο εκπληκτικό είναι ότι οι πολιτικοί που κατηγορούνται για
διαφθορά κατεβαίνουν εκ νέου στις εκλογές ... και υπάρχουν άνθρωποι που τους ψηφίζουν
και πάλι. Αυτό είναι ακατανόητο. Αποδεικνύεται ένας εκλογικός κυνισμός πολιτών
κουρασμένων, ξενερωμένων, και πολιτικά απογοητευμένων» τονίζει για να
ολοκληρώσει την επιχειρηματολογία του.
